Grote nederzetting gevonden in Kharga-oase

Het houdt niet op met belangrijk opgravingsnieuws. In de Kargha-oase, gelegen in de Libische woestijn ter hoogte van Luxor, heeft de Amerikaans-Egyptische equipe van de Yale-universiteit een grote nederzetting gevonden die, naar nu blijkt, uit de Tweede Tussenperiode (1650-1550 vC.) is. Vooral het feit dat de nederzetting uit deze toch redelijk schemerige periode uit de Egyptische geschiedenis dateert, maakt de vondst bijzonder.
Tot nu toe is het nooit helemaal duidelijk geworden hoe de Thebaanse dynastie, met achtereenvolgens Seqenenre Ta'a II, Kamose en Ahmose, aan het einde van de Tweede Tussenperiode uiteindelijk de Hyskos in het noorden wist te verslaan om van Egypte weer een centrale staat te maken. De Amerikaanse Egyptoloog John Darnell, werkzaam bij de afdeling Near Eastern Languages and Civilization van de Yale-universiteit, zegt dat het antwoord mogelijk in deze vondst ligt. Het kan zijn dat de Thebaanse dynastie de westelijke woestijn op zowel militair als economisch gebied onder controle heeft gehad en daarmee een machtsbasis creëerde voor een aanval op het noorden. Het is vooral om deze reden dat deze vondst hopelijk zeer belangrijk zal blijken voor de beschrijving van de Egyptische geschiedenis.
Ga naar de website van Zawi Hawass voor het persbericht.
Of ga naar de website van de Yale-universiteit voor een uitgebreid verslag met achtergrondinformatie.

Mogelijk oude haven ontdekt bij knikpiramide Snofroe

Duitse Archeologen van de universiteit van Berlijn hebben ten noordoosten van de knikpiramide van Snofroe te Dasjoer overblijfselen gevonden die mogelijk de resten van een oude haven zijn. De haven wordt door een 140 meter lange opweg verbonden met een tempel bij de piramide.
Ga voor meer informatie naar Heritage Key.
Voor de rapporten over de opgraving naar DAI - Duits Archeologisch Instituut

De stok van Toetanchamon

Vaak wordt mij gevraagd of ik weet hoe Toetanchamon aan zijn eind is gekomen, wie zijn familie was en of ik weet hoe het nu precies zit met de relatie tussen Achnaton en Toetanchamon. Tot voor kort kon ik daar alleen op antwoorden dat het niet helemaal zeker was hoe de familie van Toetanchamon in elkaar stak en dat we naar zijn doodsoorzaak eigenlijk alleen maar konden gissen. Echter, recent onderzoek naar de mummie van Toetanchamon en uitgebreid DNA-onderzoek heeft wat vraagtekens kunnen wegnemen.
Onzekerheid over de vraag naar de afkomst van Toetanchamon leidde de afgelopen decennia tot veel speculatie. In februari van dit jaar zijn echter de resultaten van DNA-onderzoek naar de jonge farao en zijn familie gepubliceerd in JAMA (Journal of the American Medical Association) en daarin wordt geconcludeerd dat Toetanchamon de zoon was van farao Achnaton/Amenhotep IV en, zoals in Egyptische koninklijke families wel meer voorkwam, van diens volle zuster, mummie KV35YL. Met name het laatste is opzienbarend te noemen. Over dame KV35YL is weinig bekend. Ze is een dochter van farao Amenhotep III en Teje en moet een belangrijke rol aan het hof hebben gespeeld al is daar weinig bewijs voor. Ze is zeker niet Nefertiti, zoals Egyptologe Joan Fletcher in 2003 in een sensationele maar verder weinig steekhoudende documentaire van Discovery Channel wist te vertellen, een documentaire die helaas nog regelmatig wordt uitgezonden.

Voorzichtigheid moet echter wel betracht worden. Uit egyptologische en medische kring is ook kritiek op het onderzoek. Er liggen nog veel vragen open. Behalve dat de identiteit van een aantal mummies redelijk onzeker is, zoals de mummie uit graf KV55 waarvan wordt aangenomen dat deze van Achnaton is, kunnen ook gensporen van mensen die met de doden in aanraking zijn geweest op de mummies zijn achtergelaten. In feite is DNA-onderzoek alleen niet voldoende, DNA-onderzoek moet nog met historisch bewijs worden onderbouwd.

Het artikel in JAMA is echter zeker het lezen waard. Niet alleen is er volop aandacht voor de onderzoeksmethoden en voor de familiebanden van Toetanchamon maar ook wordt inzicht gegeven in de gebreken van de jonge, maar frêle farao. Zo had hij malaria (ook andere leden van de familie hebben deze ziekte opgelopen) en leed hij aan de ziekte van Köhler, een zeer pijnlijke botaandoening waarbij het bot uiteindelijk afsterft. De vele stokken die in het graf van Toetanchamon zijn aangetroffen, lagen daar niet voor niks. De jonge koning moet ze hard nodig hebben gehad. De werkelijke doodsoorzaak is echter niet onomstotelijk vast komen te staan maar het zal mogelijk een combinatie zijn geweest van een nare ontsteking in de knie en de verschillende kwalen waaraan de koning leed.

Ga voor meer informatie over dit onderwerp naar:
JAMA (Journal of the American Medical Association)
IDW online
Voor kritiek op het DNA-onderzoek: Focus
Voor de controverse rond Nefertiti: Archeology
Voor een artikel over ziektes in Toetanchamons tijd: BBC

Mummies in Brooklyn, New York

Sinds 5 mei jl is de mummiekamer van het Brooklyn Museum te New York
officieel open voor het publiek. Er zijn verschillende mummies te zien met bijbehorende grafgiften. Tevens is er ruim aandacht voor de recente CT-scans van de oude Egyptenaren in deze zaal.
Voor wie voorlopig niet naar New York gaat maar wel meer wil weten is in het Archeology Magazine een leuk interview met conservator Edward Bleiberg te lezen. Het artikel Return of the mummies is bovendien voorzien van de nodige interessante links, filmpjes en foto's.
Ga voor het interview naar Return of the mummies en voor meer informatie over de gehele Egyptische collectie naar de Egypte-pagina van het Brooklyn Museum.

Platte egels

Vanmiddag ontdekte ik dat de egel die al jaren 's avonds door onze tuin scharrelt is doodgereden op de weg achter ons huis. Daar lag een egel, zo plat als dubbeltje, op het wegdek. Hij was waarschijnlijk in de avondschemering op zoek geweest naar insecten en heeft zich bij het naderen van een auto als verdediging tot een bal opgerold, een verdedigingsmechanisme dat helaas vele egels fataal wordt.
Het vermogen van egels om zich op te rollen tot een bal, maakte het diertje voor de oude Egyptenaren juist tot een bijzonder diertje. Ze associeerden de opgerolde bal met de zonnegod. Mogelijk werden egels ook geassocieerd met wedergeboorte want met name in het Middenrijk werden afbeeldingen van egels meegegeven als grafgift. De exacte betekenis van dit gebruik ontgaat ons helaas.
Op de afbeelding is een faience egel te zien die is gevonden in een tombe uit de twaalfde dynastie.

Bastet - twee keer - en een krab

Hoewel dit niet erg Oudegyptisch is, kan ik toch niet laten deze twee moderne Egyptische katten te laten zien.



Egyptische katten zijn in al die duizenden jaren waarschijnlijk niet veel veranderd. In het Oude Egypte waren ze geliefd, niet alleen omdat ze muizen bij de graanschuren weghielden maar ook omdat ze de strijd met slangen aandurfden. In de mythologie stond de kat aan de kant van de grote zonnegod en versloeg de zonnegod zelf, in de vorm van de grote zonnekat van Heliopolis, het serpent Apep of Apophis. Bovendien konden katten (net als andere dieren) in het hiernamaals een goed woordje voor de dode doen.
De kattengodin Bastet was een vruchtbaarheidsgodin en vertegenwoordigde de zachte kant van de godin Hathor. Bastet werd ook geassocieerd met de moeder, de zorgzame vrouw des huizes, en werd tevens verbonden met het beroemde Egyptische reukwerk.

Nieuwe website voor museum Bibliotheca Alexandrina

Het museum Bibliotheca Alexandrina in Alexandrië heeft een nieuwe website. Logischerwijs staat de Grieks-Romeinse periode centraal maar ook eerdere en latere periodes krijgen volop aandacht. Via een duidelijk menu zijn de belangrijkste stukken van het museum te bekijken. Ook kent de website Egytologisch nieuws.
Kijk op Bibliotheca Alexandrina.

Foto's en prints Griffith Institute nu online

Op de site van het Griffith Institute kan nu online archiefmateriaal worden besteld. Met name de foto's die Harry Burton nam van de opgravingen van de tombe van Toetanchamon zijn interessant. Maar ook de aquarellen van de Franse architect Hector Horeau zijn zeer het bekijken waard.

Zie de site van het Griffith Institute.

Twee tombes gevonden in Sakkara

In juli zijn twee tombes gevonden in Sakkara die dateren uit de zesde dynastie. Het gaat om de tombes van een vader en een zoon.
Meer informatie:
Luxor Times
The independent

Tentoonstelling over dodenboeken in BM Londen

Ook het British Museum in Londen komt dit najaar met een tentoonstelling over de Oudegyptische godsdienst. Tijdens Journey through the afterlife: ancient Egyptian Book of the Dead staan de mooiste Dodenboeken uit de eigen collectie van het museum centraal. De dodenboeken zijn rijke spreukenverzamelingen voorzien van vignetten die vanaf het Nieuwe Rijk op papyri aan de doden werden meegegeven. De vele spreuken vormden samen een soort "handleiding" waarmee de dode de gevaren van de onderwereld kon trotseren. Met het Dodenboek kon de dode zich veilig een weg banen langs alle gevaren om uiteindelijk het eeuwige leven te verkrijgen op de vredige velden.
De makers van de tentoonstelling beloven dat de tentoonstelling een inkijkje geeft in het complexe geloof van de oude Egyptenaren waarin de nadruk lag op de dood en het eeuwige leven hierna. Naast de dodenboeken zullen tal van objecten en prachtige sarcofagen te zien zijn. Tevens is ook het langste dodenboek ter wereld te zien, de Greenfield Papyrus, dat maar liefst 37 meter lang is en nog nooit aan het publiek is getoond. Ook zijn de beroemde tekeningen uit de papyri van Ani en Hunefer te zien.

Ga voor meer informatie naar: Journey through the afterlife: ancient Egyptian Book of the Dead.